Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı
Ceza verilmesine yer olmadığı kararı, kanunda aranılan belirli şartların gerçekleşmesi halinde suç işleyen kişinin mahkemece cezalandırılmaması halidir. Ceza verilmesine yer olmadığı kararı suçu ortadan kaldırmamakla birlikte, gerek suç işleyen kişinin şahsından, gerekse işlenen fiilden dolayı kişiye ceza verilmemesi halidir.
Kişi Hakkında Hangi Durumlarda Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı Uygulanır ?
Ceza verilmesine yer olmadığı kararı CMK’nın 223/3 ve 223/4. Maddelerinde düzenlenmiştir. C.M.K’nın 223/3. Maddesine göre Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı Verilen Durumlar:
1-Yaş Küçüklüğü Nedeniyle Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı
Yaş küçüklüğü halinde ceza verilmesine yer olmadığına dair karar 12 yaşından küçük ve 12-15 yaş arası çocukları için hüküm ifade etmektedir. T.C.K’nın yaş küçüklüğünü düzenleyen 31. Maddesi uyarınca, 12 yaşından küçük çocukların cezai sorumlulukları yoktur. Yine 12-15 yaş grubundaki çocuklar açısından, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamama durumu ortaya çıkarsa, bu çocuklar hakkında da herhangi bir cezai sorumluluk yoktur. 12-15 yaş grubu arasındaki çocukların işledikleri fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamama durumu alınacak Sosyal İnceleme Raporu (SİR) ile tespit edilmektedir. Her iki yaş grubundaki çocuklara ceza verilememesi halinde, bu çocuklar hakkında çocuklara özgü güvenlik tedbiri uygulanmaktadır.
2-Akıl Hastalığı Nedeniyle Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı
Akıl hastalığı kişide doğuştan veya sonradan ortaya çıkan bir durumdur. Kişi herhangi bir suça karıştığı zaman davranışlarını yönlendirme yeteneği olmadığı hususunda mahkemede bir gözlem ortaya çıkarsa, kişinin işlediği fiilin hukuki sonuçlarını algılama ve işlediği fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği gelişip gelişmediği hususunda mahkemece rapor aldırılır. Türk Ceza Kanunu’nun 32. Maddesindeki hüküm uyarınca akıl hastalığı olan kişi hakkında cezaya hükmedilmez. Mahkemece kişi hakkında akıl hastalarına ilişkin tedbirlere hükmedilir.
3-Sağır ve Dilsizlik Hali Nedeniyle Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı
Türk Ceza Kanunu’nun 33. Maddesinde düzenlenen, suç işleyen kişinin sağır ve dilsiz olması halinde, onbeş yaşını doldurmamış olan sağır ve dilsiz çocukların ceza sorumluluğu yoktur. Bu kişiler hakkında, ceza kovuşturması yapılamaz; ancak, çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanabilir. Onbeş yaşını doldurmuş olup da onsekiz yaşını doldurmamış olan sağır ve dilsizlerin işlediği fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılayamaması veya davranışlarını yönlendirme yeteneğinin yeterince gelişmemiş olması hâlinde ceza sorumluluğu yoktur. Ancak bu kişiler hakkında çocuklara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
4-Geçici Nedenler Nedeniyle Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı
Türk Ceza Kanunu’nun 34. Maddesinde düzenlenen hüküm uyarınca, kişide sürekli olmayıp, suç işleme anında, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını anlamasına ve davranışlarını yönlendirmesine engel olan geçici durumların olması halinde, kişiyeceza verilmez. Geçici durumlara örnek olarak, kişiye zorla alkol veya uyuşturucu madde verilmesi hali gösterilebilir. Bu haldeyken suç işleyen kişiye ceza verilmemektedir. Kişi iradi olarak alkol veya uyuşturucu madde aldığı taktirde cezadan kurtulamaz .
5-Hukuka Aykırı Fakat Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi Nedeniyle Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı
Yetkili makamların hukuka uygun emirlerini yerine getiren kişinin suç işlemesi durumunda, kişiye işlediği fiilden dolayı ceza verilemez. Kişinin eylemi suçtur ancak kişi yasalara uygun bir emri yerine getirdiğinden işlediği suç nedeniyle cezalandırılmamaktadır.
6- Zorunluluk Hali Nedeniyle Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı
Türk Ceza Kanunu’nun 25/2. Maddesi uyarınca kendisine ve başkasına yönelen bir tehlikeyi, başka şekilde uzaklaştırma şansı olmayan kişinin hukuka aykırı eyleminden dolayı, kişi hakkında ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilmektedir.
7-Cebir veya Tehdit Altında Suç İşleme Nedeniyle Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı
Dışardan bir müdahale ile ya da tehdit altında suç işleyen kişiye, işlediği suç nedeniyle ceza verilmez. Örneğin kafasına silah zoruyla hırsızlık yapan kişi bu eyleminden dolayı cezalandırılmamaktadır.
8-Meşru Savunmada Sınırın Heyecan, Korku ve Telaş Nedeniyle Aşılması Nedeniyle Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı
Meşru müdafaa hükümlerini düzenleyen Türk Ceza Kanunu’nun 25/2 maddesindeki hüküm uyarınca , meşru müdafaa sınırı, heyecan, korku ve telaş nedeniyle aşılırsa, kişiye bu eyleminden dolayı ceza verilmez.
9- Kusurluluğu Ortadan Kaldıran Hataya Düşülmesi:
İşlediği fiilin haksızlık oluşturduğu hususunda kaçınılmaz bir hataya düşen kişi, cezalandırılmaz.
C.M.K’nın 223/4. Maddesi Uyarınca Kusurluluğu Ortadan Kaldıran Haller
1- (4) İşlenen fiilin suç olma özelliğini devam ettirmesine rağmen; a) Etkin pişmanlık, b) Şahsî cezasızlık sebebinin varlığı, c) Karşılıklı hakaret, d) İşlenen fiilin haksızlık içeriğinin azlığı, Dolayısıyla, faile ceza verilmemesi hallerinde, ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir.
1-Etkin Pişmanlık Nedeniyle Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı
Bazı suçların işlenmesinden sonra, suç işleyen kişinin işlediği suçu açığa çıkartma yönünde beyanda bulunma ya da işlediği suçtan meydana gelen zararı giderme yönünde göstermiş olduğu irade beyanıdır. Etkin pişmanlık hükümleri genel anlamda mal varlığına karşı işlenen suçlarda daha az ceza almak için oluşan zararı giderme yönünde ortaya çıkmaktadır. Etkin pişmanlık örgütlü suçlarda ve uyuşturucu ticareti suçlarında ise kişinin tamamen ceza almasını engelleyecek şekilde beyanda bulunması şeklinde uygulama alanı bulmaktadır.
2- Şahsi Cezasızlık Sebebinin Varlığı Nedeniyle Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı
Böyle bir durumda suç oluşmuştur ancak kişinin şahsından dolayı ceza verilememektedir. Örneğin taksirle öldürme suçunun sanığı, ölenin babası, annesi veya kardeşi olması durumunda hakim burada kişiye şahsi cezasızlık sebebiyle ceza vermemektedir.
3-Karşılıklı Hakaret Nedeniyle Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı
Türk Ceza Kanunun 29. Maddesi uyarınca karşılıklı hakaret durumunda hakim her iki tarafa ceza verilmesine yer olmadığı kararı verebilmektedir.
4- İşlenen Fiilin Haksızlık İçeriğinin Azlığı:
Böyle bir durumda kişi suç işlemiştir ancak suça konu değerin azlığı nedeniyle kişiye ceza verilmemektedir. Genellikle hırsızlık suçunda çalınan malın değerinin az olması durumunda kişi hakkında ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilebilmektedir.
Ceza verilmesine yer olmadığı kararı uygulamada oldukça sık uygulanan bir durumdur. Saymış olduğumuz sebeplerin çoğunda ceza verilmesine yer olmadığı kararı uygulanmaktadır ancak ‘’hata , meşru müdafaa ve zorunluluk hali uygulamada en az uygulanan ya da hiç uygulanmayan sebeplerdendir. Meşru müdafaa, hata ve zorunluluk hali sebepleriyle ceza verilmesine yer olmadığı kararı uygulamada hemen hemen karşımıza hiç çıkmamaktadır. Kanunda sayılan diğer sebeplerle ceza verilmesine yer olmadığı kararına sıklıkla karşılaşmaktayız.
Vermiş olduğumuz bilgiler genel hatlarıyla verilmiş olup, sizlere daha faydalı bilgiler verebilmek ve hukuki destekte bulunabilmek adına sizleri uzman kadromuzla çalıştığımız ofisimizde ağırlamaktan memnuniyet duyarız.